Het project Aluksne Banitis Station, ontwikkeld door de gemeente Aluksne in Letland, is een gerenoveerde oude bagageschuur die nu onderdak biedt aan een multimediatentoonstelling. Deze tentoonstelling weerspiegelt de verhalen van de plaatselijke bevolking over de smalspoortrein Banitis en de spoorlijn Aluksne-Gulbene. Banitis is de enige volledig operationele smalspoorlijn in de Baltische staten die functioneert als openbaar vervoer, waardoor het een belangrijk onderdeel is van de identiteit van de lokale gemeenschap.
De gerenoveerde stationsschuur waar de multimediatentoonstelling zich bevindt. Bron: Aluksnes Municipality Tourism Information Centre.
De expositie, die in 2018 werd geopend, toont herinneringen van lokale mensen over elk station langs de spoorlijn. Bezoekers kunnen een virtueel ritje met de trein maken door bij een nagebootst treinraampje te gaan zitten, waar ze het voorbijtrekkende landschap zien en verhalen horen over elk station, verteld door de plaatselijke bevolking.
Het centrale thema van de expositie is Banitis als vriend, helper en inspirator. De verhalen zijn seizoensgebonden; tien opgenomen en gefilmd in de zomer en tien in de winter. Het Aluksne Banitis Station blijft nieuwe verhalen ontvangen van de lokale gemeenschap, die worden opgenomen en gepubliceerd op de Facebook-pagina. Deze voortdurende verzameling zorgt voor het behoud en de verspreiding van het culturele erfgoed dat verbonden is met Banitis.
Interieur van de expositie op Aluksnes Banitis Station. Bron: Gemeente Aluksnes Toeristisch Informatiecentrum.
1.2. Informatie over het initiatief
Contactpersoon: Dace Bumbiere-Augule
Positie: Manager van het Aluksne Banitis Station
Aantal betrokkenen: 10 (klein team)
Profiel van betrokken personen: personeel, externe partners
Kwalificatie/opleiding van betrokkenen: academici/onderzoekers, museumdeskundigen, technische experts
Betrokkenheid van de gemeenschap bij de identificatie en het beheer van de ICE:
Laag
Gemiddeld
Hoog
Het project Aluksne Banitis Station heeft met succes immaterieel cultureel erfgoed van onschatbare waarde verzameld en bewaard, dat diep geworteld is in de collectieve ervaringen rond de spoorlijn Aluksne-Gulbene en de exploitatie ervan. Deze verhalen, verkregen van voormalige stationschefs, spoorwegmedewerkers en passagiers, bieden unieke inzichten in het leven langs de Banitislijn en onthullen de sociale, economische en culturele dynamiek die de lokale gemeenschap heeft gevormd.
De spoorlijn Aluksne-Gulbene staat op de lijst van monumenten van nationaal belang, een status die bereikt is dankzij de toewijding en het enthousiasme van degenen die zich onvermoeibaar hebben ingezet voor het behoud ervan. Vandaag de dag dient de Banitis trein niet alleen als openbaar vervoer voor de lokale bevolking, maar is het ook een favoriete toeristische attractie geworden. Het voortbestaan van de trein is echter sterk afhankelijk van de vakbekwame monteurs, machinisten en andere specialisten, wier expertise geleidelijk afneemt.
Het project wil het bewustzijn vergroten en jongeren aantrekken om de activiteiten van de spoorwegen te ondersteunen. Aluksne Banitis Station bewaart met zijn gedigitaliseerde verhalen niet alleen dit erfgoed, maar speelt ook een cruciale marketingrol voor de spoorweg. Het station is zeer actief op sociale media, met name Facebook, waar het deze verhalen publiceert. “We zien dat steeds meer lokale mensen ons Facebookprofiel volgen en commentaar geven”, zegt Dace Bumbiere-Augule, manager van het Aluksne Banitis Station.
“Aanvankelijk was er een tweeledige reactie van de lokale gemeenschap om overheidsgeld te investeren in iets als de reconstructie van de oude stationsschuur in plaats van in een ziekenhuis of sociale zorg, maar tegelijkertijd is de zeer smallle spoortrein Banitis altijd een zeer belangrijk en sterk onderdeel van hun identiteit geweest”.
Om de spoorweg en zijn erfgoed verder te promoten, heeft het Aluksne Banitis Station inzendingen voorbereid voor verschillende prijzen, wat resulteerde in aanzienlijke erkenning. De tentoonstelling heeft verschillende architectuur- en ontwerpprijzen gewonnen, evenals de prijs van het European Culture Tourism Network (ECTN) voor “Bestemming van duurzaam cultureel toerisme 2020”. Daarnaast werd Aluksne Banitis Station genomineerd door EMYA2022 (Europees Museum van het Jaar 2022) onder de 60 beste musea in Europa.
“Toen de eerste prijzen binnenkwamen en daarmee ook de toeristen, erkenden ook de sceptici over het project het sociaaleconomische belang van het Aluksne Banitis Station”, zegt Dace Bumbiere-Augule.
Om de vijfde verjaardag van de tentoonstelling te vieren, publiceerde het Toeristisch Informatiecentrum van Aluksne het tijdschrift “The Stories of Aluksnes Banitis Station”, met als doel de herinneringen van de gemeenschap aan de spoorlijn Aluksne-Gulbene te bewaren en populair te maken en bezoeken aan de tentoonstelling aan te moedigen.
Over het geheel genomen zorgt het project Aluksne Banitis Station voor het behoud, de promotie en het nieuw leven inblazen van het immaterieel cultureel erfgoed dat verbonden is aan de Banitis spoorweg, waardoor de continuïteit ervan voor toekomstige generaties wordt gewaarborgd en tegelijkertijd het cultureel toerisme in de regio wordt gestimuleerd.
Hoofdstuk 3. Creatie van verhalen en aanpassing
aan digitale communicatieformaten
Proces van contentcreatie
Hoe wordt dit in een digitaal
format gecommuniceerd?
Audiovisueel, multimedia
tentoonstelling op locatie, sociale media
Op het Aluksne Banitis Station brengt multimediale storytelling het verhaal van Banitis tot leven door het te portretteren als een vriend, helper en inspirator. Deze benadering mengt beeld, geluid en emoties en benadrukt dat de essentie van de reis niet alleen ligt in het bereiken van de bestemming, maar in de herinneringen en verbindingen die onderweg worden gesmeed.
Het creatieve team van Aluksnes Banitis Station had een duidelijke visie voor de tentoonstelling. Ze wilden videolandschappen combineren met de herinneringen van de plaatselijke bevolking aan de Banitis smalspoorlijn, deze koppelen aan verschillende historische gebeurtenissen en de technische aspecten en werking van de spoorlijn laten zien.
Verhalen werden verzameld tijdens alledaagse gesprekken met plaatselijke bewoners die verbonden zijn met de spoorlijn Aluksne-Gulbene. Veelbelovende vertellers werden uitgenodigd om hun verhalen voor de camera te vertellen. Het productiebedrijf “Jura Podnieka studija”, ervaren in het maken van documentaires, verzorgde de opnames.
Kaart van de stations van de spoorlijn Aluksne-Gulbene. Bron: Gemeente Aluksnes Toeristisch Informatiecentrum.
Het filmproces bestond uit twee fasen: het vastleggen van de voorbijtrekkende landschappen en scenes van in- en uitstappende mensen, gevolgd door het opnemen van persoonlijke verhalen
Deze elementen werden vervolgens gecombineerd. Vooral het filmen in de winter was een uitdaging. Het gebeurde bij -20°C tijdens de COVID-19 pandemie, waardoor het aantal mensen dat kon samenkomen beperkt was. In sommige videoverhalen dragen mensen maskers, wat de recente geschiedenis van COVID-19 documenteert.
Filmen tijdens de winter en Covid-19 tijd. Bron: Gemeente Aluksnes Toeristisch Informatiecentrum.
Deze innovatieve aanpak bewaart en verspreidt op effectieve wijze het culturele erfgoed van de Banitis-spoorweg en maakt het toegankelijk voor een breder publiek.
3.1. Lokale bevolking
Het initiatief om de oude, leegstaande schuur op het station van Aluksne, eigendom van de gemeente Aluksne, te renoveren, had als doel deze om te vormen tot een toeristische attractie die het verhaal van de Banitis-trein vertelt. Centraal in dit initiatief stond de samenwerking met de lokale gemeenschap, wier verhalen en herinneringen het hart van de expositie vormen.
Bewoners werden actief betrokken bij het vormgeven van de inhoud van het initiatief door middel van participatieve bijeenkomsten, interviews en gemeenschapsevenementen. In Aluksne, een provincie waar mensen elkaar goed kennen, was mond-tot-mondreclame en persoonlijke relaties de meest effectieve methode om de lokale bevolking te betrekken.
Tot de eerste deelnemers behoorden mensen die aan de spoorlijn en de trein werkten, omwonenden van de stations en mensen die de trein gebruikten, zoals studenten die naar school pendelden.
Toen de eerste herinneringen op de expositie en het Aluksnes Banitis Station werden gepubliceerd, kwamen er meer verhalen binnen. Deze groeiende verzameling verhalen verrijkte het project. “Bij het aanvoelen en mentaal uitdenken van het tentoonstellingsontwerp dachten we na over lokaal patriottisme, over de kracht en de verhalen van de plek en over de mensen voor wie de Banitis een deel van hun dagelijks leven was, is en zal zijn,” zegt Inguna Elere van het bedrijf “H2E Design”, dat deel uitmaakte van het creatieve team van de tentoonstelling.
Deze door de gemeenschap gestuurde aanpak zorgde ervoor dat de tentoonstelling het culturele erfgoed en het collectieve geheugen van de spoorlijn Aluksne-Gulbene authentiek weergaf.
Hoofdstuk 4. Publiek en methodologieën
Doelgroep: toeristen/bezoekers
Bereik:
Laag
Gemiddeld
Hoog
Doel van het delen van de verhalen:
Tradities behouden
Toerisme bevorderen
Frequentie: Permanente activiteit
Voor de verspreiding van de verhalen van het Aluksnes Banitis Station worden verschillende strategieën gebruikt om een breed publiek te bereiken en het behoud en de waardering van het vertegenwoordigde immateriële culturele erfgoed te garanderen. Het belangrijkste communicatieplatform is Facebook, waar regelmatig nieuwe verhalen van de lokale gemeenschap worden gepubliceerd. Daarnaast wordt Instagram gebruikt om een jonger publiek aan te trekken, met een speciaal personage, de vos, die kinderen door de verhalen op de expositie leidt.
Bovendien werkt Aluksnes Banitis Station samen met de plaatselijke kunstschool en andere onderwijsinstellingen om het Banitis verhaal te promoten door middel van creatieve workshops. Deze workshops betrekken studenten en bevorderen een diepere band met het culturele erfgoed, zodat het ook aan toekomstige generaties wordt doorgegeven.
Door gebruik te maken van sociale media en educatieve partnerschappen verspreidt Aluksnes Banitis Station op effectieve wijze zijn rijke erfgoed, waarbij een divers publiek wordt aangetrokken en een sterk gevoel van gemeenschapsidentiteit wordt bevorderd.
Er worden speciale openbare evenementen georganiseerd om de Banitis verhalen aan de gemeenschap te laten zien. Deze bijeenkomsten dienen als platform voor dialoog, reflectie en het vertellen van verhalen, waardoor deelnemers zich kunnen verbinden met de spoorlijn als onderdeel van hun erfgoed en identiteit.
De tentoonstelling trekt toeristen uit zowel Letland als het buitenland. Of het nu spoorwegliefhebbers, geschiedenisfanaten of nieuwsgierige reizigers zijn, bezoekers worden aangetrokken door de unieke en authentieke ervaring van het spoorwegbedrijf en het lokale leven langs de route.
Aluksnes Banitis Station werkt samen met plaatselijke kunstschool. Bron: Aluksnes Municipality Tourism Information Centre.
“Er is altijd interesse in spoorwegen over de hele wereld. Ze hebben een aura van romantiek en sentiment. Net zo belangrijk zijn de verhalen van de mensen die aan het spoor werken. We kunnen de smalspoorlijn Aluksne-Gulbene zien als een spoorlijn van de wereld,” zegt Dace Bumbiere Augule.
Hoofdstuk 5. Innovatieve aspecten
Het initiatief om lokale verhalen op het station van Aluksnes Banitis te digitaliseren en onder de aandacht te brengen is een innovatieve benadering van erfgoedbehoud en -verspreiding. Door gebruik te maken van multimediatechnologieën worden bezoekers ondergedompeld in een boeiend verhaal dat de Banitis spoorlijn levendig tot leven brengt.
De expositie roept de ervaring op van een passagier op de trein Aluksnes-Gulbene Banitis. Door gesimuleerde rijtuigramen zien bezoekers het voorbijtrekkende landschap en luisteren ze naar herinneringen aan de Banitis en de tien stations langs de route. Om dit effect te bereiken was multidisciplinair teamwork nodig, waarbij het creatieve concept werd ontworpen door “H2E Design”.
Aluksnes Banitis Station maakt gebruik van online communicatie, educatieve programma’s, gemeenschapsevenementen en partnerschappen met culturele en toeristische organisaties. Door de verhalen toegankelijk te maken voor mensen van verschillende leeftijden en achtergronden, bevordert het initiatief een groter bewustzijn van, waardering voor en betrokkenheid bij cultureel erfgoed. Duurzaamheid was een belangrijke overweging bij het plannen van de expositie, met inspanningen om de levensvatbaarheid op lange termijn te garanderen door een doordacht ontwerp, materialen en uitvoering.
“Het is belangrijk dat de expositie kan worden aangevuld met nieuwe inhoud om herhaalbezoek aan te trekken. Het team van Aluksnes Banitis Station heeft dit bereikt door nieuwe gedigitaliseerde lokale verhalen aan de expositie toe te voegen. Er zijn nu zomer- en winterverhalen en er is ruimte om in de toekomst meer inhoud toe te voegen”, zegt Inguna Elere.
Hoofdstuk 6. Impact
Effect op toerisme:
Laag
Gemiddeld
Hoog
Impact op lokale duurzame ontwikkeling:
SDG9. Industrie, innovatie en infrastructuur
SDG11. Duurzame steden en gemeenschappen
De opening van de expositie op Aluksnes Banitis Station maakte deel uit van een groter project om de omliggende infrastructuur aanzienlijk te verbeteren. Dit omvatte de aanpassing van wegen, trottoirs en parkeerplaatsen, evenals de aanleg van fietsenstallingen. Deze verbeteringen waren een katalysator voor de ontwikkeling van de hele stationswijk, waarvan vooral de horeca profiteerde.
Het café “Tvaiks un Ogle” opende op het station en het “Bahnhofs Hotel” werd gevestigd in het oude spoorweghotelgebouw. Het pas geopende Business Station heeft verschillende bedrijven aangetrokken, waaronder een keramiekatelier, visproducent, drukkerij en brouwerij, die allemaal evenementen organiseren. Een oude graanschuur uit 1939 is door een privé-eigenaar omgebouwd tot een tentoonstelling van locomotieven. De bewoners van de stationswijk zijn ambassadeurs geworden van de Banitis trein en de spoorlijn en hebben deze verwerkt in hun verhalen, marketingactiviteiten en decoraties.
Nieuwe bedrijven bieden mogelijkheden voor de lokale bevolking om samen te komen en tijd door te brengen. Buiten Aluksnes Banitis Station is er een mobiliteitspunt voor fietsen en de Banitis-route maakt deel uit van de langeafstandsfietsroute “Green Railway”. Bezoekers kunnen de trein nemen en op stations uitstappen om hun reis per fiets voort te zetten.
“Enkele jaren geleden was de wijk rond het station van Aluksne erg depressief en verlaten – het meest onaangename deel van de stad. Maar dankzij moedige dromen, goed doordachte projecten en de vastberadenheid van de gemeente is het de trots van onze stad geworden”, zegt Ivete Velkere, hoofd van het Toeristisch Informatiecentrum van Aluksne. “Lokale ondernemers hebben geloofd in de ontwikkeling van de wijk en nu werken we samen. Het is als een sneeuwbaleffect: het ene initiatief trekt het andere aan. De impuls voor al deze ontwikkeling was de opening van het Aluksnes Banitis Station met verhalen uit de lokale gemeenschap”.
In het eerste jaar, 2018, trok Aluksnes Banitis Station 2312 bezoekers. Het aantal bezoekers bereikte een piek van 9896 in 2020 en heeft zich de afgelopen twee jaar gestabiliseerd op ongeveer 7000 per jaar. In 2023 bestond 6,13% van de bezoekers uit buitenlandse toeristen, waarbij de grootste groep bestond uit naburige Esten, naast bezoekers uit verschillende andere landen.
“Tijdens de eerste jaren van de opening was de expositie een belangrijke magneet voor het aantrekken van bezoekers naar Aluksne. Ongeveer 50% van de bezoekers kwam speciaal voor de expositie”, zegt Dace Bumbiere-Augule
