1. Concepten en toepassingen: innovatie en creativiteit toegepast op plattelandsomgevingen.
Een van de belangrijkste drijfveren voor ontwikkeling in plattelandsgebieden is de creatieve economie. Zoals benadrukt in het rapport Tourism and the Creative Economy (2014) van de OESO: “Kennis en vaardigheden zijn cruciaal geworden voor het creëren van waarde in de economie als geheel, en met name de creatieve industrieën zijn een belangrijke economische, culturele en sociale kracht geworden. Ze bevorderen groei en werkgelegenheid, dragen bij aan innovatie, ondernemerschap en de ontwikkeling van vaardigheden, ondersteunen stedelijke en plattelandsvernieuwing, stimuleren de export, behouden de culturele identiteit en versterken de culturele diversiteit.”
Het creatieve economiemodel stimuleert samenwerking en vergemakkelijkt de integratie van lokale tradities met de hedendaagse marktvraag. Het draagt ook aanzienlijk bij aan de aantrekkingskracht van plattelandsgebieden door middel van creatief toerisme. Dit model biedt bezoekers de kans om actief deel te nemen aan de lokale cultuur door middel van praktische, authentieke ervaringen.
Naast de bekende traditionele mediakanalen biedt het internet ons vandaag de dag een breed scala aan mogelijkheden, zoals we hebben gezien in de vorige module: ‘Verhalen online brengen: digitale verhalen hosten en delen’. De integratie van technologie en digitale hulpmiddelen vergroot het creatieve potentieel van plattelandsgemeenschappen nog verder door hun bereik te vergroten, de documentatie te verbeteren en digitale verhalen mogelijk te maken die over geografische grenzen heen weerklank vinden.
Digitale storytelling speelt een cruciale rol in het versterken van creatief toerisme door lokale verhalen, tradities en ervaringen tot leven te brengen via boeiende multimediaformaten. Door beeld, geluid, tekst en persoonlijke verslagen te combineren, kunnen gemeenschappen authentieke verhalen delen die resoneren met toeristen die op zoek zijn naar betekenisvolle en meeslepende ervaringen. Technologieën helpen bezoekers meer inzicht te krijgen in de lokale cultuur en moedigen respectvol omgaan met het lokale erfgoed aan. Voor toerisme professionals en leden van de gemeenschap biedt digitale storytelling een krachtig, goedkoop hulpmiddel om bestemmingen te promoten, cultureel nieuwsgierige reizigers aan te trekken en duurzame toeristische ontwikkeling te ondersteunen die geworteld is in de lokale identiteit.
2. Hulpmiddelen om creativiteit te stimuleren: methoden om lokale creativiteit te bevorderen.
Maak een wandeling en zoek een lokale werkplek, een rustige en inspirerende plek, kijk naar de details, verbind ideeën met je buren – je zult ongetwijfeld talloze bronnen van inspiratie om je heen ontdekken.
Om creatief toerisme te laten bloeien, is het essentieel om een sterk creatief netwerk op te zetten dat kan worden ondersteund door meerdere creatieve hubs in de regio. Deze hubs moeten fungeren als ankers voor lokale creatievelingen – ambachtslieden, kunstenaars, artiesten en cultuurbeoefenaars – door ruimte, hulpmiddelen, samenwerkingsmogelijkheden en zichtbaarheid te bieden. Stimulansen en ondersteunende instrumenten (zoals subsidies, residenties, mentorprogramma’s of marketingondersteuning) kunnen creatievelingen aanmoedigen om zich te vestigen in deze hubs of hun werk daar uit te breiden.
Vanuit het oogpunt van toeristische ontwikkeling zijn de strategische locatie en infrastructuur van creatieve hubs van cruciaal belang. De bereikbaarheid via wegennetwerken, de beschikbaarheid van openbaar vervoer en de nabijheid van accommodatiemogelijkheden zijn allemaal van invloed op de bezoekersstroom.
Het herbestemmen van erfgoedgebouwen als creatieve ruimtes dient een tweeledig doel. Het biedt niet alleen functionele infrastructuur voor artistieke activiteiten, maar zorgt ook voor een duurzaam hergebruik van materieel cultureel erfgoed. Wanneer deze gebouwen op een zorgvuldige manier worden aangepast, worden ze een centraal punt voor maatschappelijke betrokkenheid, creativiteit en toerisme, waardoor het regionale toeristische aanbod meer diepgang en uniciteit krijgt.
Een goed gestructureerd creatief netwerk biedt zichtbaarheid en context, waardoor beoefenaars hun werk kunnen positioneren als relevant, waardevol en betekenisvol in een hedendaagse setting. Door middel van workshops, demonstraties en co-creatie-ervaringen krijgen bezoekers een diepere waardering voor traditionele kennis en de moderne toepassingen ervan, waardoor ambachten worden omgezet in levende praktijken in plaats van statische tentoonstellingen.
3. Innovatie-instrumenten: principes van design thinking, agile methodologieën en sociale innovatie toegepast op toerisme en cultureel erfgoed.
Innovatie-instrumenten zoals design thinking, agile methodologieën en sociale innovatie kunnen strategisch worden toegepast op toerisme en cultureel erfgoed, waardoor plattelandsgemeenschappen in staat worden gesteld om zinvolle, adaptieve en duurzame oplossingen te creëren.
Design thinking
Design thinking is een probleemoplossende benadering die zich richt op de behoeften en ervaringen van de eindgebruiker.
Fig. 3. Design thinking. Bron
Agile denken
Agile denken is het vermogen om effectieve oplossingen te vinden in onzekere situaties. Het is een mentaliteit die meer waarde hecht aan het reageren op veranderingen dan aan het volgen van een vast plan, die communicatie en samenwerking benadrukt, zich richt op het snel leveren van kleine, bruikbare stukjes werk en continue verbetering ondersteunt.
Agile denkmethodologieën zijn geworteld in het Agile Manifesto, oorspronkelijk ontwikkeld voor softwareontwikkeling, maar nu breed toegepast in verschillende sectoren. Enkele van de meest voorkomende agile methodologieën zijn:
- Scrum – Een raamwerk dat werk organiseert in kleine, tijdgebonden iteraties, sprints genaamd. scrumguides.org
- Lean – Een methodologie die gericht is op het maximaliseren van waarde en het minimaliseren van verspilling. planview.com/resources/guide/lean-principles-101
- Kanban – een methodologie die gericht is op het visualiseren van werk, het beperken van werk in uitvoering en het verbeteren van de doorstroming. businessmap.io/kanban-resources/getting-started/what-is-kanban-board
- Extreme Programming (XP) – een methode die de nadruk legt op technische uitmuntendheid, met praktijken zoals pair programming en continue integratie. agilealliance.org/glossary/xp
- Sociale innovatie
Sociale innovatie is een benadering die gericht is op het ontwikkelen van nieuwe oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen, zoals armoede, ongelijkheid, onderwijs of klimaatverandering, en het verbeteren van het leven van mensen. Het is gericht op de werkelijke behoeften van gemeenschappen, betrekt meerdere belanghebbenden, heeft tot doel systemen te transformeren en omvat duurzame doelstellingen zoals sociale en ecologische voordelen op de lange termijn.
Gids voor sociale innovatie in gemarginaliseerde plattelandsgebieden