Het waarderen van immaterieel cultureel erfgoed (ICE) betekent meer dan alleen het vastleggen ervan – het gaat erom gemeenschappen te helpen hun tradities voort te zetten, aan te passen en opnieuw te creëren. Zoals UNESCO (2003) stelt, wordt ICE “voortdurend opnieuw gecreëerd door gemeenschappen en groepen in reactie op hun omgeving, hun interactie met de natuur en hun geschiedenis”. Om ICE echt te ondersteunen, moet het worden opgenomen in het onderwijs, duurzaam toerisme, lokale culturele planning en in het verantwoord gebruik van digitale hulpmiddelen die gemakkelijk toegankelijk zijn.
Tegenwoordig staat ICE voor verschillende uitdagingen, zoals het vertrek van mensen uit plattelandsgebieden, mondiale culturele trends, het verlies van kennis die van generatie op generatie wordt doorgegeven en de onzichtbaarheid van traditionele praktijken – vooral in plattelandsgebieden en gemarginaliseerde gebieden. Als reactie hierop ondernemen veel gemeenschappen actie door middel van initiatieven zoals:
- Het organiseren van intergenerationele workshops waar ouderen hun kennis delen met jongeren op scholen, in culturele ruimtes of tijdens lokale evenementen;
- Het organiseren van gemeenschapsfestivals met een mix van optredens, ambachtelijke en kennisbeurzen en traditionele gerechten;
- Culturele en eco toeristische routes creëren die gericht zijn op landelijke praktijken, mondelinge tradities en culturele landschappen;
- Het opzetten van digitale geheugenbanken met de gemeenschap om verhalen, liederen, vaardigheden en getuigenissen te verzamelen;
- Het bevorderen van leeractiviteiten op basis van lokaal immaterieel cultureel erfgoed om de identiteit en het gevoel van verbondenheid te versterken.
Digitale platforms kunnen ruimte bieden aan gemeenschappen om hun verhalen te delen – met behulp van video’s, podcasts en andere formats – en zo hun cultuur te vieren, generaties met elkaar te verbinden en veerkracht op te bouwen. Freire (2005, p. 83) herinnert ons eraan dat “dialoog onmisbaar is voor het cognitieve proces dat de werkelijkheid onthult”. Toegepast op ICE betekent dit echt luisteren naar gemeenschappen, hun creativiteit aanmoedigen en overheidsbeleid ondersteunen dat hun tempo, betekenissen en levenswijzen respecteert.