Het documenteren van culturele praktijken is niet alleen een technische activiteit. Het gaat om het opbouwen van relaties – het vereist luisteren, verantwoordelijkheid nemen en respect tonen voor de gemeenschappen die de tradities in stand houden.
De eerste en belangrijkste stap is het verkrijgen van vrije, voorafgaande en geïnformeerde toestemming. Alle betrokkenen moeten het doel van het werk en de manier waarop het materiaal kan worden gebruikt volledig begrijpen.
Om dit proces te ondersteunen, worden de volgende stappen aanbevolen:
- Gebruik toestemmingsformulieren voor individuen of groepen;
- Maak gemeenschapsovereenkomsten waarin wordt uitgelegd hoe audio- en/of beeldopnames zullen worden gebruikt, opgeslagen en geraadpleegd – waarbij altijd rekening wordt gehouden met lokale waarden, ethiek en de besluitvorming van de gemeenschap;
- Vraag toestemming voor het gebruik van beelden en stemmen van personen, met name voor audio- en beeldopnames;
- Respecteer collectieve culturele rechten en gedeeld eigendom van het materiaal;
- Vraag deskundig advies in gevallen waarin juridische of ethische kwesties een rol spelen.
In de digitale wereld van vandaag is het ook belangrijk om de digitale rechten van gemeenschappen te beschermen, zodat zij zelf kunnen bepalen hoe hun kennis wordt gedeeld en getoond. Richtlijnen zoals de Europese richtlijn 2019/790 en het Verdrag van Faro (2005) bieden belangrijke ondersteuning en streven naar eerlijkheid en empowerment van gemeenschappen.
Websites zoals Europeana.eu geven het goede voorbeeld door ethische regels te hanteren voor het delen van culturele inhoud. Als dit zorgvuldig gebeurt, wordt het documenteren van ICE een krachtige manier om culturen te eren en gemeenschappen de kans te geven hun verhalen met waardigheid en zichtbaarheid te delen.