Om immaterieel cultureel erfgoed (ICE) samen met gemeenschappen te identificeren en te documenteren – vooral in plattelandsgebieden waar ICE nauw verbonden is met het land en het dagelijks leven – is het belangrijk om methoden te gebruiken die gebaseerd zijn op luisteren, dialoog en respect voor de lokale realiteit.
Het vinden van ICE is meer dan alleen kijken; het is het herkennen ervan samen met de gemeenschap. In de loop der tijd zijn hiertoe veel nuttige methoden ontwikkeld. Enkele van de meest gebruikte zijn:
- Open interviews en gemeenschapsdialoogcirkels met lokale mensen, vooral ouderen en kennisdragers, om levensverhalen, gedeelde herinneringen en de diepere betekenis achter culturele praktijken te verzamelen. (Florêncio et al., 2016).
- Emotionele mapping en sociale cartografie, als hulpmiddelen om de plaatsen te tonen waar ICE plaatsvindt, zoals markten, tuinen, wandelpaden, kerken, ovens, bronnen of ontmoetingsplaatsen. (Sou et al., 2022).
- Gedeelde velddagboeken en foto-/audiodocumentatie, gemaakt met de gemeenschap, met respect voor hun tempo en altijd met duidelijke en geïnformeerde toestemming. (UNESCO, 2024; EcoHeritage, 2024).
- Participatieve inventarissen, die de informatie ordenen in formulieren, beschrijvingen of verhalen, met behulp van formats zoals tekst, video of audio. Deze helpen lokale stemmen zichtbaar te maken en toekomstige acties te sturen. (Florêncio et al., 2016; Horta et al., 1999).
Bij het catalogiseren moet rekening worden gehouden met mondelinge tradities, verschillende talen en traditionele manieren om kennis door te geven. Het gebruik van video- of audio-opnamen – altijd met toestemming – is een krachtige manier om verhalen te vertellen en de emotionele en zintuiglijke rijkdom van ICE levend te houden. Dit is meer dan een technische taak, het is een gezamenlijke reis van erkenning en waardering van het levende culturele geheugen van een gemeenschap.
