Module 1.

2. Soorten immaterieel cultureel erfgoed

Samenvatting

In dit deel worden de vijf belangrijkste categorieën van ICE die door UNESCO zijn vastgesteld besproken: mondelinge tradities, artistieke uitingen, sociale praktijken, kennis over de natuur en traditionele ambachten. Er wordt benadrukt hoe deze categorieën vaak in de praktijk met elkaar verweven zijn en moeten worden erkend op basis van het perspectief van de gemeenschap.

Heb je ooit gemerkt hoe cultuur zich op verschillende manieren manifesteert in een gemeenschap? Sommige aspecten zijn gemakkelijk te zien, zoals festivals en feesten. Andere zijn meer verborgen – ze komen tot uiting in dagelijkse gewoonten, gebaren, kennis en woorden die door de tijd heen zijn doorgegeven.

De categorieën van ICE zijn niet strikt of vastomlijnd. Ze dienen ertoe gemeenschappen te helpen bepalen wat zíj́ belangrijk vinden. De UNESCO-conventie (2003) noemt vijf belangrijke terreinen:

Mondelinge tradities en uitingen

Verhalen, liederen, spreekwoorden en legendes die worden gedeeld in families of gemeenschappen, inclusief talen.

Artistieke uitingen

Dans, muziek, theater en andere tradities op het gebied van podiumkunsten.

Sociale praktijken, rituelen en feestelijke evenementen

Oogstfeesten, bruiloften en religieuze festivals.

Kennis en praktijken met betrekking tot de natuur en het universum

Landbouwmethoden, kruidengeneeskunde of manieren om het weer te voorspellen.

Traditioneel vakmanschap

Het maken van manden, aardewerk, stoffen, gereedschap en muziekinstrumenten.

Deze gebieden komen vaak op boeiende en complexe manieren samen. Een enkel festival kan muziek, dans, verhalen vertellen en rituele kennis tegelijk omvatten. Deze expressievormen worden nog krachtiger wanneer ze worden verteld aan de hand van persoonlijke verhalen, zoals een borduurster die vertelt dat zij het vak van haar grootmoeder heeft geleerd of een visser die oude liederen over de getijden zingt. Verhalen helpen de diepere betekenis achter deze tradities te onthullen en brengen emotie en kennis samen.

Het doel is niet alleen om praktijken in hokjes te plaatsen, maar ook om te eren wat de gemeenschap zelf als zinvol beschouwt. Zoals Freire (2005) zegt, begint lesgeven met luisteren. Het beschermen van ICE betekent ook luisteren, respecteren en samen een gedeelde betekenis creëren.

Ga naar de inhoud